Berilyum, 1957'ye kadar glusinyum olarak bilinen, periyodik tablonun II A grubunda yer alan toprak alkali metaller grubundan "Be" simgeli kimyasal bir elementtir. Sertleştirici olarak metalürjide, nükleer teknolojide ve uzay teknolojisinde kullanılmaktadır. 1798'de Louis-Nicolas Vauquelin tarafından, beril ve zümrüt kristalleri arasında oksit şeklinde bulundu.
Bir birinde habersiz olarak çalışan Friedrich Wöhler ve A. Bussy de 1828'de baryum klorürü potasyumla indirgeyerek berilyumu metal halinde elde etmişlerdir.
Berilyum: Çelik griliğinde bir metal olan berilyum, oda sıcaklığında oldukça gevrektir. Doğada serbest durumda bulunmaz. Yeryüzündeki korkayaçların yaklaşık % O, OOO6'sının berilyumdan oluştuğu sanılmaktadır. Doğada bol miktarda bulunan beril ve bertrandit mineralleri, berilyum hidroksitin sanayi çapında üretilmesini imkân sağlar. Metal haldeki berilyum ise sanayide, berilyum flüorürün magnezyumla indirgenmesi ve berilyum klorürün elektrolizi vasıtasıyla üretilir.
Fiziksel özellikleri: Çelik grisi renginde parlak bir metaldir. Metaller içinde en hafiflerden olup ısıyı iyi iletir. Magnetik niteliği yoktur. Kırılgan ve hafif metaller içinde en sertlerinden biridir. Atom numarasının küçük olması sebebiyle X ışınlarına karşı yüksek geçirgenlik gösterir. Bu sebeple rönten tüplerinin pencerelerinin yapımında kullanılmaktadır.
Kimyasal özellikleri: Kimyasal bakımından alüminyumun özelliklerine benzer.
Periyodik çizelgenin II A grubunda birinci elementidir. Metallere has özelliklerin tümünü gösterir. Adi sıcaklıkta havanın etkisine fazlaca dayanıklıdır ve yüzeyi parlatılmış metal parlaklığını uzun süre korur. Yüksek sıcaklıklarda havada oksitlenmesi hızlanır, çok ince toz şeklindeki metal havadaki parlak bir alevle yanar. Yüzeyinde ince bir oksit tabakasının oluşumu sebebiyle asitlere karşı dayanıklıdır. Berilyum tuzları sulu çözeltide hidrolizlenirler ve bu sebeple çözeltileri asit özelliği gösterir. Berilyum tuzlarının tatlı olması sebebiyle eskiden berilyuma glusinyum adı da verilmiştir. Düşük konsantrasyonlarda bile ölüme neden olacak kadar berilyum ve tuzları zehirlidir. Kronik zehirlenmelerde etkisi 3 ay-15 yıl arası değişen bir zamanda ortaya çıkar.
Doğada bulunuşu: Berilyum doğada yalnız bileşikleri şeklinde bulunur. Yerkabuğunda bulunma oranının %0.001 olduğu tahmin edilmektedir. Berilyum içeren 30 dolayında mineral saptanmış olmakla beraber, bunların en önemlileri aruaında beril krizoberi ve fenasit yer alır. Beril türlü metal oksitlerle renklenerek akuamarin, zümrüt gibi değerli taşları oluşturur. Berilyum ekonomik olarak elde edilmesinde tek mineral berildir.
Kullanım alanları: Kullanımı jiroskop yapımı ve bilgisayar parçaları, uzay teknolojisi gibi birkaç özel alanla sınırlıdır. Ana madde olarak seramik eşya, floresan tüplerinde, özel tip camların yapımında ve nükleer reaktörlerde kullanılır.
Berilyumun elde edilmesi: Normal şartlarda laboratuvarda elde edilmez, doğada bulunur. Saf berilyum içeren erimiş BeCl2 ve NaCl elektroliziyle elde edilebilir. Başka bir metotta, berilyum florürün 1300 derecedeki magnezyumla indirgenmesidir.
Alaşımları: Berilyum birçok alaşımın bileşimine girer ve sertlik verir. Berilyumun bakır alaşımları yumuşak ve esnektirler ve 300°C'de ısıtıldıklarında yeniden sertleşir. Dayanıklılık ve esneklik gerektiren makine parçalarının yapımında kullanılır.
Berilyum-nikel alaşımları, ısıtmayla büyük oranda esneklik ve sertlik kazandıklarından yüksek sıcaklıkta çalışacak makine parçalarının yapımında kullanılırlar. Berilyum-demir alaşımları nikelli alaşımlara benzer nitelikler gösterirler. Berilyum-alüminyum alaşımlarının yüksek dayanıklılıkları sebebiyle özellikle uçak, füze ve uzay araçlarının yapımında kullanılırlar.
